Oι αρχές του Aarhus για πρόσβαση σε πληροφορίες για το περιβάλλον μας αφορά

Η Σύμβαση της Οικονομικής Επιτροπής των Ηνωμένων Εθνών για την Ευρώπη σχετικά με την πρόσβαση σε πληροφορίες, τη συμμετοχή του κοινού στη λήψη αποφάσεων και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα , (που εν συνεχεία αναφέρεται ως η Σύμβαση του Aarhus), υπογράφηκε στο Αarhus της Δανίας στις 25 Ιουνίου 1998. Η εν λόγω Σύμβαση η οποία τέθηκε σε ισχύ στις 30 Οκτωβρίου 2001, μέχρι σήμερα έχει επικυρωθεί από 35 Κράτη εκ των οποίων τα 19 είναι Κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και από την ίδια την Ευρωπαϊκή Κοινότητα.

Η Σύμβαση Aarhus , η οποία αποτελεί αναμφίβολα το πιο αναλυτικό και νομοτεχνικά επεξεργασμένο διεθνές κείμενο που ρυθμίζει το συγκεκριμένο αντικείμενο, περιλαμβάνει 22 άρθρα και δύο Παραρτήματα και αποτελείται από τρεις πυλώνες έκαστος των οποίων περιλαμβάνει διατάξεις που εκχωρούν διαφορετικά δικαιώματα:
- Ο πρώτος πυλώνας προβλέπει το δικαίωμα των πολιτών να έχουν πρόσβαση στις περιβαλλοντικές πληροφορίες.
- Ο δεύτερος πυλώνας προβλέπει τη συμμετοχή του κοινού στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που έχουν συνέπειες για το περιβάλλον.
- Και τέλος ο τρίτος πυλώνας προβλέπει την πρόσβαση στη δικαιοσύνη για περιβαλλοντικά θέματα.

Στόχος της Σύμβασης είναι να συμβάλει στην κατοχύρωση του δικαιώματος των ατόμων των σημερινών και των μελλοντικών γενεών , να ζουν σε ένα περιβάλλον κατάλληλο για την υγεία και την ευημερία τους.

Για την επίτευξη αυτού του στόχου, η Σύμβαση προτείνει τη λήψη μέτρων για την ευρύτερη πρόσβαση σε περιβαλλοντικές πληροφορίες καθώς και την αύξηση της συμμετοχής των πολιτών στις διαδικασίες λήψης αποφάσεων που έχουν συνέπειες για το περιβάλλον.

Η εν λόγω Σύμβαση είναι το αποτέλεσμα εντατικής προ-παρασκευαστικής εργασίας για την υλοποίηση της Αρχής 10 της Διακήρυξης του Ρίο και αντλεί εκτός των άλλων την αφετηρία της και από το κανονιστικό πλαίσιο της οδηγίας 90/313/ΕΚ του Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης της 7ης Ιουνίου 1990. Με σχέδιο νόμου ζήτησε το ΥΠΕΧΩΔΕ την κύρωση της Σύμβασης (Σύμβαση Aarhus) το 2005.

Η Σύμβαση του Άαρχους αποτελεί ένα νέο είδος περιβαλλοντικής συμφωνίας. Συνδέει τα περιβαλλοντικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αναγνωρίζει το γεγονός ότι έχουμε υποχρέωση απέναντι στις μελλοντικές γενεές. Καθιερώνει τη συμμετοχή όλων των εμπλεκόμενων κοινωνικών ομάδων ως μέσου για την επίτευξη αειφορικής ανάπτυξης. Συνδέει την κυβερνητική ευθύνη και την περιβαλλοντική προστασία. Εστιάζεται στις αλληλεπιδράσεις μεταξύ του κοινού και των δημόσιων αρχών σε ένα δημοκρατικό πλαίσιο και προωθεί μια νέα διαδικασία δημόσιας συμμετοχής στις διαπραγματεύσεις και την εφαρμογή διεθνών συμφωνιών.

Βασικό αντικείμενο της Σύμβασης του Άαρχους είναι η σχέση ανάμεσα στους ανθρώπους και τις κυβερνήσεις. Η Συνθήκη δεν αποτελεί μόνο μια περιβαλλοντική συμφωνία, αλλά επίσης και μια Σύμβαση για την κυβερνητική υποχρέωση, τη διαφάνεια και την ευαισθησία ανταπόκρισης. H Σύμβαση του Άαρχους αναγνωρίζει τα δικαιώματα του κοινού και επιβάλλει στα Μέρη και τις δημόσιες αρχές υποχρεώσεις σχετικά με την πρόσβαση στην ενημέρωση και τη δημόσια συμμετοχή και την πρόσβαση στη δικαιοσύνη.

Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το περιεχόμενο της Σύμβασης επισκεφθείτε τις παρακάτω ιστοσελίδες:
- Η Σύμβαση του Άαρχους (ελληνικά)
- The Aarchus Convention (αγγλικά)
- Σχέδιο νόμου κύρωσης της Σύμβασης του Άαρχους στο ελληνικό δίκαιο
- Ιστοσελίδα της UNECE (UN Economic Commission for Europe)

"Παρά τον περιφερειακό της χαρακτήρα, η Σύμβαση του Άαρχους έχει παγκόσμια σημασία. Αποτελεί την πιο εντυπωσιακή ανάπτυξη της Αρχής 10 της Διακήρυξης του Ρίο, σύμφωνα με την οποία εντείνεται η ανάγκη για συμμετοχή των πολιτών σε περιβαλλοντικά θέματα και για πρόσβαση στην πληροφόρηση που διαθέτουν οι δημόσιες αρχές. Για αυτό, είναι και το πιο φιλόδοξο τόλμημα στο πεδίο της 'περιβαλλοντικής δημοκρατίας' η οποία έως τώρα ήταν υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών"
Kofi A. Annan, Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών
(Εισαγωγή στη Συνθήκη του Άαρχους)

"Η σημασία της Διεθνούς Σύμβασης του Άαρχους για το δίκαιο του περιβάλλοντος, και γενικότερα για την υπόθεση της προστασίας του περιβάλλοντος, είναι αναμφισβήτητη. Παρά το γεγονός ότι, πέντε χρόνια μετά την υπογραφή της και περίπου δύο από την ημερομηνία, κατά την οποία τέθηκε σε ισχύ (30.10.2001), δεν έχει ακόμη κυρωθεί η Σύμβαση στις περισσότερες από τις συμβαλλόμενες χώρες, όπως άλλωστε και στην Ελλάδα. Ο σχετικός διάλογος έχει ήδη αρχίσει. [...] Με τη Σύμβαση του Άαρχους επιδιώκεται να υλοποιηθεί στον τομέα του δικαίου του περιβάλλοντος ένα γενικότερο ζητούμενο της σύγχρονης Δημοκρατίας: η διαφάνεια στη δράση των οργάνων της Πολιτείας, η παροχή στους πολίτες της δυνατότητας ενημέρωσης και παρέμβασης στις διαδικασίες διαμόρφωσης προγραμμάτων και κανονιστικών ρυθμίσεων αλλά και λείψης ατομικών μέτρων, καθως και η εξασφάλιση αποτελεσματικού ελέγχου της νομιμότητας της δράσης των δημόσιων αρχών."
Κώστας Φ. Μενουδάκος, Αντιπρόεδρος του Συμβουλίου της Επικρατείας (από το βιβλίο "5 Χρόνια μετά τη Σύμβαση του Άαρχους" πρακτικά της διεθνούς συνάντησης, Φεβρουάριος 2004, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας του Περιβάλλοντος και Πολιτιστικής Κληρονομιάς)